Czym jest festiwal? Jakie emocje wzbudza to wydarzenie? Zapewne jest tyle odpowiedzi ile osób. Dla jednych to część życia, dla innych moment wyciszenia, duchowego spokoju, w jaki wprowadza muzyka cerkiewna. Każdy kto chociaż raz miał okazję być słuchaczem prezentacji podczas Hajnowskich Dni Muzyki Cerkiewnej ponownie na nie wraca. Atmosfera festiwalowa tkwi w człowieku bardzo długo oraz powoduje ciągły niedosyt.

Śpiew cerkiewny to najważniejszy element prawosławnego nabożeństwa i modlitwy. Wzbogaca je duchowo, gdyż jest wychwalaniem Boga, modlitwą do Niego, prośbą o pomoc. To co go wyróżnia to brak instrumentów, czysty głos chóru cerkiewnego, wzbogacony dźwięcznymi dzwonami, które niosą wieść o sprawowanej modlitwie i zapraszają do niej. Św. apostoł Paweł, kierując swój list do Kolosan, napisał: „Z wszelką mądrością nauczajcie i napominajcie samych siebie przez psalmy i pieśni pełne ducha, pod wpływem łaski śpiewajcie Bogu w waszych sercach” (Kol 3,16).

Nikt sobie już nie wyobraża Hajnówki bez Hajnowskich Dni Muzyki Cerkiewnej. Przez 40 lat, rok w rok, jesteśmy świadkami niezwykle uduchowionego i ujmującego serca słuchaczy wydarzenia, które stało się cennym elementem dziedzictwa kulturowego regionu. Przybliża ono nam wartości życia religijnego społeczności lokalnej i regionalnej, w której wyznawcy prawosławia stanowią najliczniejszą grupę w skali kraju. Majestatycznym cerkwiom uroku dodaje śpiew cerkiewny, który wznosi nasze myśli, duszę na wyższy poziom. Prezentacje chórów z różnych stron świata stwarzają pole do wymiany doświadczeń pomiędzy artystami, integracji. Cztery dekady ciężkiej pracy organizatorów dało w efekcie duży rozgłos, odbijając się echem nie tylko w kraju, ale także poza granicami. Festiwal wypracował sobie miano marki, wchodząc tym samym w szeregi kultury wyższej.

Historia Międzynarodowego Festiwal Hajnowskie Dni Muzyki Cerkiewnej

Początki Międzynarodowego Festiwalu Hajnowskie Dni Muzyki Cerkiewnej sięgają roku 1981, kiedy to rozpoczęto przygotowywania do Przeglądu Kolędniczego. Jednak ze względu na wprowadzony stan wojenny jego zrealizowanie okazało się niemożliwe. W związku z zaistniałą sytuacją organizatorzy Hajnowski Dom Kultury i Cerkiew Prawosławna, których przedstawicielami byli: ks. Michał Nigierewicz, Mikołaj Buszko i ks. Jerzy Szurbak zdecydowali się na przeprowadzenie I Dni Muzyki Cerkiewnej w maju 1982 roku. W imprezie uczestniczyło osiem chórów parafialnych ( Bielsk Podlaski, Czyże, Dubiny, Hajnówka, Klejniki, Kleszczele, Podbiele i Lublin) oraz Zespół Muzyki Cerkiewnej Warszawskiej Opery Kameralnej pod dyrekcją o. Jerzego Szurbaka. Przegląd odbył się w starej cerkiewce św. Mikołaja w Hajnówce z błogosławieństwa śp. Metropolity Bazylego.

W IV edycji festiwalu pojawiły się już chóry świeckie. Dzięki temu festiwal zyskał miano Ogólnopolskich Dni Muzyki Cerkiewnej. Następnym etapem w jego rozwoju był międzynarodowy wymiar. Osiągnięto to poprzez zaproszenie do udziału chóru fińskiej Cerkwi. Od tego momentu zainteresowanie Festiwalem stale rosło i przybywało uczestników z innych państw.

W roku 1996 powstała Fundacja Muzyki Cerkiewnej. Spowodowane to było tym, iż stopniowo festiwal, który zyskał miano „festiwalu śpiewającej duszy” zaczął przekształcać się w wydarzenie komercyjne. Natomiast rok 2000 przyniósł cofnięcie przez metropolitę Sawę błogosławieństwa dla festiwalu. Późniejsze próby dojścia do porozumienia nie przyniosły żadnego efektu. Po ostatecznym rozwiązaniu rady festiwalu w listopadzie 2001 roku, w tym samym miesiącu 27 listopada, Metropolita Sawa powołał nowy komitet organizacyjny Festiwalu o nazwie „Hajnowskie Dni Muzyki Cerkiewnej”. Od 2002 roku Festiwal organizowany jest w pierwotnej formie w Soborze Świętej Trójcy w Hajnówce przez Społeczny Komitet Organizacyjny, Stowarzyszenie „Miłośnicy Muzyki Cerkiewnej” i Hajnowski Dom Kultury, skupiający przedstawicieli organizacji samorządowych, cerkiewnych i innych.

Na przestrzeni lat wydarzenie odwiedziło wiele znanych osobistości z życia cerkwi oraz polityki, m.in. Prezydent RP Aleksander Kwaśniewski, Minister Spraw Zagranicznych Włodzimierz Cimoszewicz, Premier RP Leszek Miller.

Międzynarodowy Festiwal Hajnowskie Dni Muzyki Cerkiewnej

MF HDMC jest imprezą cykliczną, organizowaną w Soborze św. Trójcy w Hajnówce i trwa cały tydzień. Ma on formułę konkursową. Każdego roku gości ok. tysiąca artystów reprezentujących chóry krajowe i zagraniczne. Słuchaczami są mieszkańcy miasta, regionu, przebywający w tym czasie w Hajnówce turyści. Dzięki nowym technologiom możliwe jest oglądanie transmisji na żywo głównych koncertów, przesłuchań konkursowych na platformach internetowych tj. FB, You Tube, telewizja lokalna. Dzięki temu docieramy z wydarzeniem do szerszego grona odbiorców krajowych oraz zagranicznych.

Festiwal rozpoczyna się Koncertem Inauguracyjnym laureata/laureatów poprzedniej edycji, a kończy dwoma koncertami Galowymi: w Hajnówce i w Białymstoku. Pomiędzy tymi dwoma dużymi koncertami w Soborze Św. Trójcy odbywają się 2-3 dniowe przesłuchania konkursowe. Występy poszczególnych chórów ocenia międzynarodowe jury w kategoriach:

• chóry     parafialne wiejskie,
• chóry parafialne miejskie,
• inne chóry i zespoły muzyczne,
• chóry akademickie,
• chóry dziecięco-młodzieżowe,
• chóry zawodowe.

W składzie jury zasiadali światowej sławy eksperci w dziedzinie muzyki cerkiewnej m.in. ks. Mitrat Leoncjusz Tofiluk (Polska), prof. Irena Protasewicz, (Polska), prof. Michał Driniewskij (Białoruś), prof. Nikołaj Denisow (Rosja), prof. Grzegorz Pecka (Polska), prof. Aleksandr Brandavs (Łotwa), prof. Michaił Osorgin (Francja), ks. protodiakon Dmitri Bołgarskij (Ukraina), ks. Mitrat Jerzy Mackiewicz, prof. Włodzimierz Wołosiuk (Polska), prof. dr hab. Katarzyna Sokołowska (Polska).

Istotną cechą jest brak ograniczeń w zakresie narodowości czy wyznania w stosunku do chórów, co podkreśla otwartość wydarzenia, tolerancyjność. Gościły chóry m.in. z Gruzji, Armenii, Węgier, Cypru, Grecji, Kazachstanu, Macedonii, Litwy, Łotwy, Białorusi, Ukrainy, Rosji, Serbii, Francji.

Międzynarodowy Festiwal to także koncerty towarzyszące organizowane w dużych miastach Polski min. w Warszawie, Płocku, Lublinie, Krakowie i Białymstoku oraz mniejszych miejscowościach powiatu hajnowskiego, okolicznych powiatów. Z muzyką cerkiewną staramy się dotrzeć do miejsc, ludzi, którzy na co dzień nie mają z nią kontaktu lub z braku możliwości dotarcia na festiwal. Stwarzamy dla nich okazję usłyszenia tego wyjątkowego śpiewu o przekroju międzynarodowym.

W budowanie atmosfery festiwalu angażowane są różne grupy społeczne. Służą temu wydarzenia towarzyszące tj. tematyczne konkursy plastyczne dla dzieci i młodzieży zakończone wystawą, wystawy prac osób z niepełnosprawnościami m.in. podopiecznych Warsztatów Terapii Zajęciowej w Hajnówce.

Począwszy od roku 2005 w szatach niezwykłej scenerii jaką stworzyła natura, w samym sercu Puszczy Białowieskiej, na starej żwirowni obok Ośrodka Edukacji Leśnej „Jagiellońskie” organizowany jest koncert plenerowy „Uczta folklorystyczna”. Po zmroku wśród blasku lśniących płomyków, dziesiątek lampionów rozbrzmiewają przepiękne melodie świeckie, ukazujące folklor kraju, z którego pochodzą wykonujący je chóry. Jest to okazja do integracji, nawiązywania nowych kontaktów na poziomie artystycznym, a także prywatnym.

Przez 40 lat organizacji festiwalu napisana została bogata historia pełna wzruszeń, radości, zawiązanych przyjaźni. Jest to historia, której fundament stanowi stan ducha wypływający z wyjątkowości śpiewu cerkiewnego, który przybliża człowieka do Boga.

41.Międzynarodowy Festiwal Hajnowskie Dni Muzyki Cerkiewnej